Uitleg over Latijnse zin vertalen
Ik ben Sofie, examentrainer Latijn bij Lyceo. Vind jij het ook zo lastig om een zin uit het Latijn goed te vertalen? Dan ben je niet de enige. Daarom ga ik het uitleggen in onderstaande tekst en video.
POLMO
In tegenstelling tot andere talen is Latijn geen taal die je van links naar rechts leest en waarbij je gewoon tot de vertaling kan komen. Het is een soort puzzel, en om die puzzel goed op te lossen gaan we er systemen in brengen. Dat doen we aan de hand van het volgende ezelsbruggetje: ‘POLMO’. POLMO staat voor persoonsvorm, onderwerp, lijdend voorwerp, meewerkend voorwerp en overig. En dat is ook de volgorde waarin we de zin gaan aanpakken. Om het even duidelijk te maken wat we er precies mee gaan doen, heb ik een klein voorbeeld zinnetje opgeschreven.
Puer Panem dat mihi
We beginnen met de persoonsvorm. Zie we deze? Ja, het woordje ‘dat’ komt namelijk van het werkwoord ‘dare’ wat ‘geven’ betekent. Daarom zetten we hierboven even een klein p’tje om het voor onszelf overzichtelijk te houden. Na de persoonsvorm gaan we op zoek naar het onderwerp, dus we zoeken iets wat in principe overeenkomt met de persoon van het werkwoord. Dit moet een derde persoon enkelvoud zijn. Zien we die in deze zin? Ja, namelijk het woordje ‘puer’. En dat betekent ‘jongen’, dus daarboven zetten we een klein o’tje van onderwerp. Dan hebben we nog het lijdend voorwerp en het meewerkend voorwerp over. Het lijdend voorwerp staat altijd in de accusativus. Staat die er in? Ja, we zien hier namelijk een emmertje, dus dat is het lijdend voorwerp van de zin. En dan als laatste het woordje ‘mihi’. Dat is dus het meewerkend voorwerp. Dan kom je uit op de vertaling:
‘De jongen geeft het brood aan mij’.
Dit is hoe je de Latijnse zin het makkelijkste op kan lossen. Het is natuurlijk een vrij eenvoudig zinnetje, maar bij langere zinnen doe je eigenlijk exact hetzelfde. Het enige waar je dan misschien bij moet opletten is dat er waarschijnlijk woorden in staan die al gegeven zijn. Probeer die dus niet apart op te zoeken, maar onderstreep ze van te voren even zodat je niet onnodig veel in je woordenboek hoeft te bladeren.
Eo tempore in regia prodigium visu eventuque mirabile fuit
Lange zinnen zijn vrij ingewikkeld in het Latijns, maar we gaan het exact hetzelfde doen als we net hebben gedaan. Weer beginnen we bij de persoonsvorm. Deze staat bij langere zinnen vaak achteraan. Dat is in deze zin ook het geval namelijk ‘fuit’, dit betekent ‘Er was’. Zet hierboven dus weer een klein p’tje.
Dan gaan we op zoek naar het onderwerp, dus op zoek naar iets wat in de nominativus staat. Ook die hebben we, namelijk: ‘prodigium’. Dit betekent voorteken. Dus daar zetten we een ‘o’ boven.
Dan kijken we of er nog een lijdend voorwerp of meewerkend voorwerp is. In dit geval is deze er niet, want er staat geen accusativus en ook geen dativus in de zin. Dit houdt in dat er waarschijnlijk heel veel overige categorieën zijn. Dat klopt ook als we kijken naar de rest van de vertaling. Namelijk ‘eo tempore’. Dit geeft aan wanneer het plaatsvond: ‘in die tijd’. Hier zetten we dus ‘ov’ boven.
‘In regia’ geeft aan waar het plaatsvond, dus ook dat hoort bij de categorie overig. En als laatste ‘visu eventuque’. De ‘que’ lees je dus als ‘et’ die zet je er even tussen, ‘visu et eventu’. En dat geeft inderdaad aan dat het om te zien en door de afloop was. Dat is overig dus wederom een ov’tje erboven.
Het enige wat we dan nog over hebben is ‘mirabile’. Dat is een bijvoeglijk naamwoord en hoort dus ergens bij. Als we goed gaan kijken, dan komen we erachter dat het bij prodigium hoort. Dus ook dit is deel van het onderwerp. Het kan dus zijn dat één onderwerp over meerdere stukjes verdeeld is. Niet schrikken, dat hoort bij Latijnse zinnen. Dan kom je uiteindelijk op de vertaling uit:
‘In die tijd was er in het paleis een voorteken, wonderbaarlijk om te zien en door afloop’.
Vervolgens moet je altijd even controleren of je de tijden goed hebt gedaan en de zin wel lekker loopt. Pas dit anders aan in een goedlopende Nederlandse zin.
Abonneer op ons YouTube kanaal voor meer video’s!
Nog meer video’s van onze trainers bekijken waarin ze je alles uitleggen over moeilijke vakken? Abonneer je dan op ons Lyceo YouTube kanaal!
Bekijk bovenstaande video op YouTube hier.
Examentraining Latijns volgen?
Met de examentraining Latijn van Lyceo bereid jij je optimaal voor op jouw (eind)examen. De examentrainingen van Lyceo zijn als enige in Nederland bewezen effectief. Dat blijkt uit onafhankelijk onderzoek van SEO Economisch Onderzoek. De examentraining Latijn wordt gegeven door onze deskundige, enthousiaste en ervaren begeleiders. De houding en kennis van onze trainers worden door hun leerlingen met een gemiddeld cijfer van een 8,3 beoordeeld: een cijfer waar we trots op zijn.
Op de pagina Examentraining lees je meer over wat Examentraining bij Lyceo inhoudt.
Op de pagina Latijn Tips & Tricks vind je allerlei tips die jouw helpen bij de voorbereiding op je examen.
