Hoe leer je je kind omgaan met social media?

In de pubertijd en adolescentie fase gebeurt er van alles in het brein. Door de natuurlijke disbalans in de breindomeinen, in combinatie met de grote sociale motivatie en behoefte om bij een bepaalde groep te horen, is je kind in deze fase extra gevoelig voor prikkels van social media.

Allereerst is het goed om te weten dat er zowel voor- als nadelen verbonden zitten aan het gebruik ervan.

Wat zijn de voordelen van social media?

1. Het kan zorgen voor een verbonden gevoel. Je kunt er vriendschappen maken en onderhouden, dingen leren, je gevoelens uiten, geïnspireerd raken en nog veel meer.
2. Het gebruik kan een stressverminderende en troostende werking hebben.
3. Het dient als informatiebron, zowel in privésfeer als op school. Contact met docenten gaat tegenwoordig regelmatig via social media en vergeet natuurlijk de educatieve apps niet.

Wat zijn de nadelen van social media?

1. Passief schermgebruik (scrollen/doorklikken zonder interactie met andere gebruikers) kan leiden tot een verminderd welzijn. Eenzame gevoelens kunnen optreden door het zien van anderen die het beter lijken te hebben.
2. Het kan zorgen voor een gevoel van afhankelijkheid.
3. De spanningsboog van de concentratie verslechtert omdat je op social media over het algemeen in aanraking komt met prikkels waar je niet lang je concentratie bij vast hoeft te houden. Hierdoor kunnen leerprestaties onder druk komen te staan.
4. Het kan leiden tot slechtere slaapkwaliteit als je ’s avonds voor het slapen gaan nog veel gebruik maakt van beeldschermen.
5. Op school is er minder aandacht voor de les en het maken van huiswerk.

Veel schermtijd hoeft niet erg te zijn, als er maar genoeg tijd overblijft voor huiswerk, slaap, sporten en écht contact. Het wordt problematisch als het gebruik zo vaak is dat andere taken niet gedaan kunnen worden en er klachten op treden. Denk aan klachten als een verstoorde concentratie, chronische stress, gevoel van angst of onrust bij niet-gebruik, verstoord slaapritme, weinig focus en fysieke klachten. Daarnaast is het belangrijk dat het gebruik een aanvulling is op de presentatie naar buiten, niet een vervanging. Sociale media leveren welzijn op mits er sprake is van interactie en deze interactie ook ‘offline’ plaatsvindt met vrienden, kennissen en familie.

Hoe leer je je kind omgaan met social media?

1. Help met nieuwe gewoontevorming

Je kind is in de puberteit extra gevoelig voor dopamine, slechte gewoonten en de invloed van een vriendengroep. De verlokking van de smartphone is dus moeilijk te weerstaan. Likes en duimpjes activeren de gevoeligheid voor beloning en scrollen op de mobiel is daarmee voor de hersenen makkelijker dan moeten focussen op huiswerk.
Maar: juist deze fase is dé tijd om goede gewoonten aan te leren. Ondersteun je kind hierbij. Maak goede afspraken om een juiste balans te vinden tussen het social media-gebruik en de tijd die hij of zij thuis aan school besteedt.

2. Creëer schermvrije tijd

Het is belangrijk om zo nu en dan even die pauze in te lassen en je kind schermvrij te laten kunnen zijn. Met andere woorden: de controle trainen over het smartphone gebruik. Hier kun je hem of haar bij helpen. Motiveer je kind om ook hobby’s zonder de noodzakelijkheid van een beeldscherm te blijven hebben, zodat de hersenen echt rust en hersteltijd krijgen en hij of zij minder afhankelijk wordt van de prikkels van social media.

3. Maak het bespreekbaar

Ga niet alleen het gesprek aan met je kind over hoelang, maar ook over hoé ze de sociale media gebruiken. Stel vragen. Wat halen ze eruit? Zijn ze er passief of interactief mee bezig? Voelen ze zich onrustig wanneer ze het niet gebruiken? En ondervinden zij zelf ook voor- en nadelen van het gebruik?

4. Zorg voor een vast en schermvrij slaapritme

Slaap is de belangrijkste en langste pauze voor het verwerken van informatie, ervaringen en herstel. Het verbetert het concentratievermogen en de leerprestaties. De kwaliteit van slaap lijdt echter onder schermgebruik, vooral als een uur van tevoren het scherm nog wordt gebruikt. Dit komt door het licht én de stress die onbewust wordt ervaren door binnenstromende notificaties en *pling*-geluidjes. Door de slechtere nachtrust heeft je kind de volgende dag helaas meer moeite om te focussen op school.

5. Bespreek de juiste online omgangsvormen

Het ideale scenario is dat je kind media bewust gebruikt om zichzelf te ontwikkelen of vermaken zonder daarbij een ander te schaden. Daarom is het belangrijk om als ouder online omgangsvormen te bespreken: dat wat je offline niet doet, doe je online ook niet. Dit, omdat er zich online ook veel narigheid afspeelt. Denk aan schokkende beelden, kwetsende teksten of privacygevoelige informatie.

6. Pols de ervaringen van je kind

Het gebruik van social media kán waardering en positieve feedback opleveren voor je kind. Maar tegelijkertijd is er ook kans op uitsluiting. Omdat social media zo overvloedig wordt gebruikt is de kans ook groter dat je kind iets mist of buiten de groep valt. Ook al is het lastig en kun je het niet altijd peilen, is het goed om af en toe even te polsen hoe je kind zijn of haar online interacties zelf ervaart.

7. Laatste tip: geef het goede voorbeeld!

Als je zelf de hele dag op je telefoon zit, is het ook lastiger om je kinderen te corrigeren. Leg je telefoon dus wat vaker aan de kant in het bijzijn van je kind. Dat is ook nog eens veel gezelliger!

Kortom, het puberbrein is gevoelig voor de prikkels die social media geeft en het internet kent nu eenmaal valkuilen die belangrijk zijn om over te leren. De uitdaging is om je kind mediawijs te maken, zodat het scherm (mits bewust en niet teveel) vooral ook leuke dingen kan bieden.