Lyceo Extra in beeld: Kansenongelijkheid, wat is dat dan?

Volgens het Nederlands Jeugdinstituut betekent kansenongelijkheid dat ”kinderen met dezelfde talenten door hun achtergrond niet dezelfde resultaten behalen.” Met andere woorden: het schoolsucces wordt negatief beïnvloed door factoren waar deze kinderen zelf geen invloed op hebben. Daardoor kunnen zij niet tot hun recht komen. Dat kan allerlei redenen hebben: van een kwetsbare thuissituatie of een functiebeperking, tot ondermaats eerder onderwijs of een mismatch met de onderwijsstructuur. Maar welke startpositie je ook hebt, uiteindelijk moet elk kind op hetzelfde tempo dezelfde einddoelen kunnen behalen.

Kansenongelijkheid uit zich op verschillende manieren. Vooroordelen en discriminatie kunnen er bijvoorbeeld voor zorgen dat een kind met een migratieachtergrond een te laag schooladvies krijgt. Onbegrip voortkomend uit onwetendheid kan ertoe leiden dat een leerling met faalangst of een laag zelfbeeld wordt weggezet als ongemotiveerd in plaats van hulp te krijgen. En in veel gevallen is het weinig meer dan een weeffout in het systeem: geen enkel kind is hetzelfde, maar wie net even op een andere manier of op een ander tempo leert, valt al snel buiten de boot, ongeacht intelligentie en/of inzet. De één vliegt door huiswerk en proefwerken heen, maar krijgt het moeilijker op een hoger niveau, terwijl de ander keihard leert, maar bij elke toets een black-out krijgt. De één durft geen vragen te stellen in een volle klas terwijl de ander altijd goede cijfers haalt, maar daarbij zijn eigen gezondheid vergeet. De één wordt thuis elke dag geholpen, de ander kan zich thuis door de drukte van broertjes en zusjes überhaupt niet concentreren.

Wat deze leerlingen gemeen hebben, is een behoefte aan extra hulp. En laat dat nou juist de weeffout zijn binnen het onderwijs: maar al te vaak hebben docenten, hoe graag ze ook zouden willen, geen tijd om extra uitleg te geven, huiswerk te controleren of te bespreken hoe je voor een toets leert. Thuis hebben ouders niet altijd het juiste opleidingsniveau of genoeg tijd om te helpen, en maar al te vaak is het gezinsinkomen er niet naar om extra hulp in te schakelen. Op die manier kunnen cijfers verslechteren, achterstanden ontstaan en het persoonlijk welbevinden achteruitgaan. En daar komt de kansenongelijkheid om de hoek kijken: niet elke leerling heeft als vanzelfsprekend toegang tot extra hulp, terwijl deze ontzettend hard nodig is om evenveel kans te maken op schoolsucces als de leerlingen die deze hulp niet nodig hebben of makkelijk kunnen inschakelen.

Bij Lyceo vinden we dat onderwijs niet alleen een basisrecht is, maar dat elk kind bovendien recht heeft op een bloeiende schooltijd, en dus ook op extra hulp. Daarbij maakt het niet uit wat voor rugzak je draagt of waar je wieg stond. Daarom begeleiden we met een kosteloos traject leerlingen die eerst vastliepen, maar nu dankzij Lyceo Extra weer aan hun toekomst kunnen werken. Zoals Bregje, die door haar faalangst erg onzeker was, maar nu basisschooljuf wil worden, en Jelle*, die vanwege zijn ADHD baat had bij een rustige plek om te leren en die straks psychologie wil gaan studeren. Maar ook Nova en Danique, die ondanks hard werken niet meekwamen tijdens de lessen, kunnen zich nu weer richten op hun doelen: piloot en fysiotherapeut worden.

Om de kansenongelijkheid nog beter te helpen bestrijden, zijn we zo veel mogelijk actief op scholen. Niet alleen zorgt dat voor een naadloze aansluiting op het curriculum, de planning en de methodiek van de school, het zorgt ook voor nog meer betaalbare begeleidingstrajecten. Bij een nauwe samenwerking neemt de school veel – soms alle – kosten voor haar rekening en kan Lyceo haar tarieven tot wel 25 procent omlaag schroeven en de ondersteuningsmogelijkheden toegankelijk maken voor nog veel meer leerlingen. Basten Hubers, ondersteuningscoördinator op het Bonaventura College in Leiden, onderschrijft dat. “Leerlingen die vastlopen, het overzicht kwijt zijn of op een andere manier meer begeleiding nodig hebben bij hun huiswerk dan op school geboden wordt en die thuis niet terecht kunnen voor die extra hulp, of van wie de ouders niet de financiële middelen hebben om die hulp in te schakelen, moeten ergens heen kunnen. Lyceo is een nodige aanvulling op ons huidige pakket aan ondersteuningsmogelijkheden. De resultaten verbeteren en hun zelfvertrouwen groeit dankzij de kundige begeleiding, de korte lijntjes en het inhoudelijke meedenken.”

Uiteindelijk is goed onderwijs niet alleen de kern van Lyceo, maar ook het belangrijkste wapen in de strijd tegen kansenongelijkheid: wie goed leert leren, kan ontzettend veel leren – over zichzelf, over hoe de wereld en de maatschappij in elkaar zitten en over het leven. Of je nou tijdens corona niet mee kon komen met het online onderwijs en daar nog steeds last van hebt, de overstap van havo naar vwo toch groter vond dan je dacht of thuis mantelzorg verleent, iedereen heeft recht op een beetje extra hulp. En daar zetten we ons bij Lyceo elke dag weer voor in: tussen schooljaar 2013-2014 en 2023-2024 hebben we al 107.821 leerlingen kosteloos kunnen begeleiden. Daarnaast hebben onze begeleiders een kleine 19.000 leerlingen tijdens een vakantieschool geholpen te voorkomen dat ze zouden blijven zitten. En daar houdt het niet op: onze doorstroomprogramma’s Lyceo Opstap en Lyceo Overstap ondersteunden in deze periode ruim tienduizend leerlingen bij de overgang van basis- naar voortgezet onderwijs of van mavo naar havo of mbo. Met het Nationaal Programma Onderwijs hebben we daar bovenop nog eens tienduizenden leerlingen kunnen helpen bij al dan niet door corona ontstane onderwijs- of ontwikkelachterstanden. Maar ook met studiekeuze- en loopbaanbegeleiding begeleiden we verspreid over zo’n 600 scholen tal van leerlingen, en dankzij onze Onderwijshelden die op bijna 700 basis- en middelbare scholen actief zijn kunnen zoveel mogelijk leerlingen binnen én buiten de klas persoonlijke aandacht en begeleiding krijgen. Want zoals onze vestigingsmanager Rosalie Drijver zegt: ”Wat je aandacht geeft, groeit.”

*Wegens privacyredenen is de naam van de geïnterviewde gefingeerd.