7 vragen & antwoorden over dyslexie

Wat is dyslexie ook al weer precies?

Dyslexie betekent letterlijk: niet kunnen lezen. Dyslecten verwerken woorden in de hersenen op een andere manier dan niet-dyslecten. Wetenschappers weten nog steeds niet precies hoe het werkt. Cindel van der Valk, psychologe én studiecoach voor o.a. leerlingen met dyslexie: “Pas sinds ongeveer 10 jaar wordt er intensief onderzoek naar gedaan. Dyslexie gaat er puur om hoe het lezen in je hersenen werkt. En dan vooral het verwerken van letters naar woorden die betekenis moeten krijgen in je hoofd. Het heeft niets met intelligentie te maken. Mozart en Einstein waren ook dyslectisch!”

Wat heeft dyslexie voor effect op school?

Cindel: “Hoewel dyslexie een stoornis in het technisch lezen en niet in het begrijpend lezen is, kan het het begrijpend lezen wèl belemmeren. De meeste kinderen met dyslexie blijven namelijk trager lezen. Ze moeten er meer energie in steken en zijn sneller afgeleid dan de gemiddelde lezer. Ze hebben moeite met de herkenning van de tekens en van de koppeling van de tekens met het bijbehorende geluid. Dus: hoe schrijf je iets op wat heel anders klinkt? Bijvoorbeeld in het woord ‘kenteken’ zitten al 3 verschillende soorten ‘e’s’: voor dyslecten is dat verwarrend. Dat gaat vaak ten koste van het begrip van een tekst.”

Welke verschillende vormen van dyslexie bestaan er?

Er zijn meerdere vormen van dyslexie. Bijvoorbeeld wanneer je de vorm van letters en tekens door elkaar haalt, wat het vaakst voorkomt. Een b wissel je dan in voor een p en andersom. Of een meer visuele variant, waarin alle letters wazig zijn en de ruimte tussen woorden en spaties verdwijnt. Cindel: “Als je iemand met dyslexie wil helpen, moet je eerst ontdekken welke variant van dyslexie hij heeft.”

Hoe ontdek je of je kind dyslexie heeft?

Cindel: “Je ziet het in hoe lang een leerling bezig is met een taak of toets. Hoe langer, hoe meer kans op dyslexie. Maar let ook op de momenten dat iemand zich niet druk hoeft te maken om het resultaat: maakt hij of zij dan veel fouten tijdens het schrijven? Dyslecten hebben vaak moeite met talenvakken en zaakvakken waar veel tekst bij komt kijken, zoals biologie. Ze hebben dan significant meer tijd nodig dan hun klasgenoten.” Met een dyslexieverklaring kun je op scholen vaak meer tijd krijgen bij een toets.

Hoe begeleid je leerlingen met dyslexie?

Er zijn verschillende leermethoden die leerlingen met dyslexie kunnen helpen makkelijker te lezen. Hardop lezen helpt bijvoorbeeld bij het maken van een verbinding tussen de woorden en de manier waarop ze klinken. Verder is genoeg tijd voor de taak natuurlijk van belang. Hiernaast kan technologie je goed verder helpen, zoals voorleessoftware. Cindel: “Wij combineren die methodes in de begeleiding. Maar er is nog veel meer. Mijn ervaring is dat het afdrukken van een lange tekst met zwarte letters op geel papier heel goed werkt. En daarnaast raad ik altijd Multi-sensory Learning aan: meerdere zintuigen inzetten bij het leren. Dus horen, voelen én zien. Probeer bijvoorbeeld eens iets uit te beelden.”

Hoe kun je als ouder je kind met dyslexie helpen?

Cindel: “Geef je kind regelmatig een schouderklopje voor zijn inzet! Leerlingen met dyslexie hebben vaak faalangst of een negatief zelfbeeld. Ze moeten immers harder werken dan ‘normaal’ en soms zie je dat niet eens terug in de prestaties. Ga samen op zoek naar de methode die werkt voor jouw kind. Het is belangrijk om te benadrukken dat het geen kwestie van intelligentie is. Blijf de inzet belonen en vermijd een negatieve spiraal!”

Voldoende tijd is dus één van die factoren. Hoe zit dat met het eindexamen op school?

Voor de examens van 2016 zijn de examenregels aangescherpt. Tot nu toe waren er voor dyslectici speciale voorzieningen of extra tijd op het eindexamen. 10 procent van de leerlingen maakte hier gebruik van. Na grote druk is in februari het verbod op de spelcorrector voor dyslectici bij het eindexamen ingetrokken. De extra tijd op het eindexamen is nog wel onderwerp van discussie.